II.Mahmut'un İntikamı - Yeni Çeri Ocağının Kaldırılması

DUYURU

1789 Yılında Tahta Çıkan III.Selim, Nizam-ı Cedit adı verilen askeri alanda ıslahata gitmek istemiştir.Sebebi ise o dönemde;
     Yeniçeriler'in disiplinsizliği ve ocak devlet içindir anlayışı yerinde devlet ocak içindir anlayışını benimsemişlerdir.Sizde hatırlayacaksınız ki Yeniçeriler'in işi sadece askerlik olması gerekiyordu.Yeniçeriler bu dönemde başka mesleklerde icra ediyorlardı.Savaş olmadığından ganimet elde edilmediğinden ocakta dağınıklık ve disiplinsizlik söz konusuydu.Halktan zorla vergi toplamak, devlet adamlarını işlerine ters geldiği durumda infaz etmek, ve hazineden sürekli altın talep etmek ve almaları o dönem için büyük bir eziyetti.

    1450-1570 Yıllarına baktığımızda Yeniçeriler korkulan asker birimleri arasındaydı.Halka bağlılığı ve kaybedecek bir şeyi olmayan asker kitlesi olarak devlete büyük ganimetler kazandırmışlardır.
Lakin bu dönemde yeniçerilerin sayısı oldukça fazla olmasına rağmen savaşlarda hiç bir şekilde başarı sağlayamıyorlardı.Çünkü gerçek yeniçeriler 1658 yılında ocağa isteyenin girmesi maddesinden sonra son bulmuştu.İsmin görkemini haketmeseler de bir süre ekmeğini yemişlerdir.

Nizam-ı Cedit ordusunu kurmak istemesindeki en büyük neden o zaman için yeniçerileri ıslahat etmek yada kaldırmak mümkün olmadığından batı tarzındaki bu orduyu kurmaya karar vermişti.
Orduya hazineden özel bütçe hazırlayan Selim, Aynı zamanda avrupadan getirdiği komutanlar aracığı ile eğitim almalarını sağlamıştır.

Yeniçeriler hazine payın başka ordu için harcandığını duyduklarında Bu selimin sonu olmuştu...
III.Selim'i tahttan indirerek öldürmüşlerdir.Bu isyanın adı da Kabakçı Mustafa isyanıdır.

Selim öldürüldükten sonra IV. Mustafa’yı Padişah ilan ettiler.


İsyan sonrasında reformcu devlet adamlarının bir kısmı öldürülmüş, bazıları görevlerinden uzaklaştırılmış,
bir bölümü de Tuna Cephesi Komutanı ve Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa’ya sığınmıştı. Alemdar Mustafa Paşa, Nizam-ı Cedit’i açıktan destekleyen ve batılılaşma yanlısı tavırlarıyla bilinen bir devlet adamıydı.

       Ayaklanmayı haber aldıktan sonra kuvvetleriyle birlikte İstanbul’a gelen ve bir süre sonra duruma hâkim olmayı başaran Alemdar, III. Selim’in öldürülmesine engel olamamış ancak Şehzade Mahmut’u kurtararak bir müddet sonra IV. Mustafa’nın yerine tahta çıkmasını sağlamayı başarmıştı.

II. Mahmut tahta geçtikten sonra Alemdar Mustafa Paşa da sadrazam oldu.
II. Mahmut Yeniçerileri 1821 yunan ayaklanmasında göstermiş oldukları başarısızlıktan sonra ücret talep etmeleri, savaşmadan meydanları terketmeleri ve buna karşın hazineden pay talep etmeleri bardağı taşıran son damla olmuştur.Babasının ölümünün de sebebi olan yeniçerileri kaldırma kararı iyice kesinleşmişti.Bunun deniyen tüm padişahların ölmesi durumun ne kadar kritik olduğunu açıkca ortaya koymaktadır.

Sultan II. Mahmud Yeniçeri ocağına karşı birtakım tedbirler almaya başladı. Yeniçerilerin, Avrupa orduları gibi eğitilmeleri gerektiğini düşünüyordu, bu amaçla "eşkinci" adlı yeni bir askeri örgüt kurulmasını emretti. Bu yeni eğitimi istemeyen Yeniçeriler, At meydanında toplanarak gösteri yaparak ayaklandılar. Babıali’ye saldırarak altı bin kese para aldılar.

Sadrazam Selim Paşa, vezirleri, din adamlarını, humbaracı, lağımcı, topçu ve donanma mürettebatını topladı; sancağı çıkartarak ocakla savaşılacağını bildirdi. Devlet memurları İstanbul sokaklarında dolaşarak halkı sancak altında toplamaya başladı. Bunun üzerine Yeniçeri tellaları, ocakseverleri ayaklanmaları için uyardı. Hazırlıklarını tamamlayan sadrazam, Sultan Ahmed Camii’ni karargah yaparak halka silah dağıttı. Beyazıt ve Divanyolu’nu tutan yeniçeriler, çarpışma başlayınca At meydanına çekildiler ve kapıyı kapattılar. Sadrazam Selim Paşa meydan kışlasını çevirerek top ateşine tutturdu. Ateş sonucunda meydan kapısının bir kanadı kırıldı. Kapının öbür kanadını da kıran halk Yeniçerilerin üzerine saldırdı. Yeniçeriler kışla ve tekkeye sığındılar. Top ateşi sonrasında kışla birkaç saatte, içindeki yeniçerilerle birlikte yakılıp yıkıldı.

Ele geçirilen elebaşları sadrazam tarafından yargılanarak boğduruldu ve cesetleri Sultanahmed Meydanı’ndaki Çınaraltı’na gömüldü.Muharebe sonrasında haliç kıyısı ve kızıl renge bürünmüş olduğu belirtilmekte. 

II. Mahmud daha sonra Yeniçeri Ocağı’nın kaldırıldığını, bir fermanla halka bildirdi.

Bu şekilde yeniçerilere son verilmiş oldu...

SAYGILARIMLA...

ALİ TUĞRUL ÖZTÜRK

İLETİŞİM: https://twitter.com/alitugrulozturk

KAYNAK:
ARSLAN, Ali, Efendi ve Uşak, Avrupa Birliği – Türkiye İlişkileri, İstanbul 2010, Paraf Yayınları.
BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş), İstanbul 2002, Yapı Kredi
Yayınları.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şerif – KİLİ, Suna, Türk Anayasa Metinleri – Sened-i İttifak’tan Günümüze, İstanbul
2006, Türkiye İş Bankası Yayınları.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt: V, Ankara 1983, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Koçi Bey Risalesi, (Sadeleştiren: Zuhuri Danışman), Ankara 1985, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.